بررسي نظريه عرفي بودن زبان قرآن

پدیدآورناهید دامن پاک مقدم

تاریخ انتشار1388/12/13

منبع مقاله

share 491 بازدید
بررسي نظريه عرفي بودن زبان قرآن

ناهيد دامن پاك‏مقدم

ناقد و توصيف كننده: مهدي الله خواه

"بررسي نظريه عرفي‏بودن زبان قرآن" عنوان كتابي است از سري مجموعه "قرآن‏پژوهي" كه با حمايت دبيرخانه نمايشگاه‏هاي بين‏المللي قرآن كريم به چاپ رسيده و در حقيقت پايان‏نامه‏اي است كه نويسنده، آن را به زيور طبع آراسته است.
راه صحيح فهميدن وحي در درك زبان وحي و شيوه‏هاي گفتاري و معنايي و چگونگي بيان آن است. از اين‏رو كتاب حاضر به تبيين يكي از نظريه‏ها درباره چگونگي زبان قرآن (عرفي يا فراعرفي بودن آن) مي‏پردازد. نويسنده، كتابش را به سه بخش تقسيم‏بندي كرده است.
بخش نخست كتاب با عنوان كليات، شامل پنج زيرفصل مي‏باشد.
بخش دوم كتاب، به بررسي نظريه مورد بحث پرداخته و آن را با تعريفي جامع از آن شاخص‏ها و اصول كلي، مطرح مي‏كند. اين بخش شامل چهار زيرفصل با عناوين زير است: تعريف نظريه، مشخصات نظريه، مباني نظريه و ادله نظريه.
نگارنده در هر زيرفصل، نظريه عرفي بودن زبان قرآن را با استفاده از شواهد قرآني و دلايل عقلي و نقلي از جوانب مختلف مورد بررسي قرار داده و نتيجه مي‏گيرد كه نزول قرآن به زبان عرف (زبان قوم) است. در حقيقت، قرآن از "زبان قومي" كه ارزش ابزاري دارد، بهره برده و از واژگان، تعابير مجازي، ضرب‏المثل‏ها و تشبيهات و ديگر صناعات ادبي آن در بيان مراد و مقصود خود استفاده كرده است.
نويسنده هم‏چنين، مباني اوليه و پايه‏هايي كه سنگ زيربناي نظريه را تشكيل مي‏دهند، مورد بررسي قرار داده است. و از ذكر اين مباني چنين نتيجه مي‏گيرد كه از آنجايي كه قرآن كتاب هدايت و راه نجات انسان‏هاست، لازم است كه خداوند به وسيله آن با زباني سخن بگويد كه گسترده‏ترين گروه مخاطبان را دربرگيرد و موجبات هدايت عموم را فراهم آورد.
وي با نگاهي به ادله قرآني، روايي و عقلي به ديدگاه خود مستند ساخته است.
در بخش سوم و پاياني كتاب با شبهاتي چون: تأثيرپذيري از فرهنگ جاهلي؛ تسامح و مبالغه در قرآن؛ عدم فهم پاره‏اي از آيات؛ كهنگي قرآن خصوصي بودن خطاب قرآن؛ ذوبطون بودن آيات؛ تأويل‏پذيري آيات؛ تمثيل در قرآن؛ استعاره و كنايه و نمادگرايي در قرآن؛ عدم مجاز در قرآن؛ وجود متشابهات در قرآن؛ اشتمال قرآن بر حقايق علمي مطرح و پاسخ گفته است.
پذيرفتن نظريه عرفي بودن زبان قرآن به‏هيچ‏وجه به معني تأثيرپذيري از فرهنگ جاهلي نيست؛ زيرا قرآن در بسياري از موارد با عناصر منفي و خرافي اعراب جاهلي مقابله كرده است. موءلف به ترتيب ديگر شبهات وارده بر نظريه عرفي بودن زبان قرآن را پاسخ مي‏دهد.
پس از اتمام بخش سوم، نگارنده ضمن نتيجه‏گيري و ارائه پيشنهادهايي در پيوست به ذكر انواع قرينه اقسام عرف مي‏پردازد.
در انتهاي كتاب نيز فهرست منابع و مآخذ؛ شامل يكصدوچهارده كتاب و پنجاه‏ودو مقاله است كه مورد استفاده نويسنده قرار گرفته و توضيح اصطلاحات و اعلام نيز ذكر شده است.

مقالات مشابه

جستاري در معرفت بخشي گزاره‌هاي قرآني

نام نشریهالاهیات قرآنی

نام نویسندهحبیب‌الله حلیمی جلودار

روح معنا ره‌آوردِ بدیع قرآن؛ مؤثر در فهم گزاره‌های دین

نام نشریهتفسیر و زبان قرآن

نام نویسندهمحمد حسین مهدوی‌نژاد, مهدی اخوت

ارزیابی نظریه زبان‌شناختی نصر حامد ابوزید درباره قرآن

نام نشریهتفسیر و زبان قرآن

نام نویسندهمحمدباقر عامری‌نیا, عباسعلی فراهتی

جدال کلامی حدوث و قدم کلام الهی به مثابه مقدمه ای بر مسئله زبان قرآن

نام نشریهقرآن و حدیث

نام نویسندهامید حسینی‌نژاد, رقیه سادات شجاعی

چیستی،چرایی و چگونگی زبان قرآن

نام نشریهقرآن و حدیث

نام نویسندهاسمر جعفری, لامحسین اعرابی

تبیین تحلیل رابطه متن و مخاطب در پیام‌های قرآن

نام نشریهکتاب قیم

نام نویسندهفتحیه فتاحی‌زاده, مرضیه ذاکری, حسین بخشعلی سلطانی

گونه شناسی مفاهیم قرآن و قلمرو فهم عرفی

نام نشریهذهن

نام نویسندهعلیرضا قائمی‌‎نیا, ابوالقاسم علیدوست, محمدحسین رفیعی

علامه طباطبایی و زبان نمادین و انشایی در قرآن

نام نشریهتفسیر و زبان قرآن

نام نویسندهمحمد محمدرضایی, ناصر محمدی, سیدعلی علم الهدی, مریم شریف‌پور